Alternatieven voor ontsierende zonnepanelen

Het is niet moeilijk om een hilarische en treurig stemmende fotocollectie aan te leggen van zonnepanelen die daken danig ontsieren. Uit onderzoek in opdracht van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit en de Rijksdienst voor ondernemend Nederland (RVO) blijkt echter dat er steeds meer mogelijkheden zijn om zonnestroom te produceren, zonder de ruimtelijke kwaliteit geweld aan te doen.

Panelen gelegd als gesloten rechthoek ogen veel beter

Uit het onderzoek blijkt dat op dit moment 90 procent van de markt voor zonnepanelen gedomineerd wordt door panelen met een standaardmaat, meestal 0.60 x 1.20 meter. De oudere versies hebben een donkerblauw en blikkerend oppervlak en een aluminium lijst. Er is een toenemende vraag naar all black-panelen zonder lijst.

Het grootste probleem van deze panelen is dat ze niet passend op het dak zijn aan te brengen. Patronen worden onderbroken door dakramen en dakkapellen; schaduwplekken worden overgeslagen; op daken met dakkepers (schuine randen aan de zijkant) of op mansardekappen (geknikte dakvorm), vormen de panelen kartelranden. Zo verstoren de panelen de ritmiek en harmonie van de architectuur.

Alternatieven

Er zijn wel degelijk alternatieven op de markt: vierkante panelen en panelen in alle kleuren van de regenboog. Er zijn panelen in dakpanvorm, of in de maat van leisteentjes en er komen zonnepaneel-folies op de markt die flexibel, en dus in gebogen vormen, kunnen worden aangebracht. Op wat langere termijn kunnen ook flinterdunne, doorzichtige folies op ruiten worden aangebracht: de techniek is er al. En tenslotte zijn er fabrikanten die dummy-panelen leveren van iedere gewenste vorm en afmeting, om zo de plekken die niet met reguliere zonnepanelen kunnen worden gevuld, te dichten met nep-panelen die er precies hetzelfde uitzien.

Prijs

Maar het probleem met deze alternatieven is de prijs/prestatieverhouding. Uit het onderzoek blijkt dat de belangrijkste reden voor het aanbrengen van zonnepanelen een financiële is, en niet primair de betrokkenheid met het milieuvraagstuk. Zonnepanelen hebben een levensduur van circa 25 jaar, terwijl de kosten binnen een jaar of zeven zijn terugverdiend via besparing op de energierekening. Dummy-panelen kosten vrij veel geld, terwijl daar géén financiële opbrengst tegenover staat. Van de andere alternatieven is én de prijs hoger dan de in bulk geproduceerde panelen én het rendement meestal lager.

Samen met buren

De Federatie wijst in de brochure op de alternatieven, maar geeft - uit realisme - ook tips om de ontsiering door standaard-panelen te beperken.
Een belangrijke tip is: werk samen met de buren. Het oogt veel beter als bij huizen in een rijtje gelijke panelen in eenzelfde legschema worden toegepast, dan dat er op elk dak een ander patroon ligt.
Verder is het aan te raden om de panelen als gesloten rechthoek of vierkant neer te leggen en in elk geval allemaal in dezelfde richting, bij voorkeur in het onderste deel van het dak. Naar onze intuïtie ligt daar het zwaartepunt van een dak.

De brochure met tips voor de plaatsing van zonnepanelen wordt dit najaar toegestuurd aan alle gemeenten. De brochure wordt ondersteund met informatie op een website.

Het onderliggende onderzoek, “Inventarisatie esthetische inpassing zonnepanelen” is uitgevoerd door W/E Adviseurs. Het kan worden opgevraagd bij de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit.

Naar aanleiding van de onderzoeksresultaten is de website Mooi Zo(n) gemaakt, met tips over de dplaatsing van zonnepanelen.