Fabrieksmatige woningbouwSamenwerken aan kwaliteit

Woningbouw Robin Wood, Amsterdam, ANA architecten & Marc Koehler Architects

Op 23 februari jongstleden vond de officiële start plaats van het project Ruimtelijke kwaliteit bij fabrieksmatige woningbouw. Een jaar lang faciliteren het College van Rijksadviseurs (CRa) en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit (FRK) het gesprek over de kwaliteit bij die fabrieksmatige woningbouw tussen de samenwerkende bouwende, ontwerpende, ontwikkelende en overheidspartijen door verschillende publicaties te maken, excursies te organiseren en gesprekken te entameren.

Nu de focus van de woningbouwopgave op aantallen, snelheid, tijd en geld ligt, wordt het streven naar kwaliteit complexer en diffuser. Hoewel iedereen kwaliteit wil realiseren, blijkt kwaliteit soms te worden gekwantificeerd en op technocratische wijze te worden gedefinieerd. Aspecten als schoonheid, sociale cohesie, het aansluiten bij de aard van de plek en het gevoel dat mensen bij hun omgeving hebben bepalen voor een belangrijk deel de toekomstwaarde van woningen, buurten en wijken.

Verbeelding en verbinding
Tijdens de startbijeenkomst benadrukte Rijksbouwmeester Francesco Veenstra tevens het belang van het tot stand brengen van een ‘nieuwe bouwcultuur’. Juist binnen die bouwversnelling en de vaart die we kunnen maken met fabrieksmatige woningbouw, moet er gezocht worden naar nieuwe vormen van samenwerking tussen ontwerper, fabrikant, stedenbouwkundig, landschapsontwerpers, overheid en kwaliteitsbeoordelaars. Bij deze zoektocht moet de verbinding met elkaar centraal staan. Het inzetten van ontwerpers is hierbij van groot belang, zo stelde Veenstra: zij zijn opgeleid om de toekomst te verbeelden en de schaalniveaus – van landschap tot en met de woningtypologie - en disciplines aan elkaar te verbinden.

Collectieve leefbaarheid
In de tussentijd worden steeds meer industriële, modulaire en conceptuele woningen ontwikkeld. Iedereen zoekt naar manieren om te voorzien in het woningtekort. Frits Palmboom, stedenbouwkundige en lid van de Raad van Advies bij de Bouwstroom Noord-Holland, waarschuwde in zijn betoog (dat ook vorm heeft gekregen in een publicatie) voor opportunisme, voor te veel aandacht voor de individuele woning en de woonconsument afzonderlijk. Werken aan goede omgevingskwaliteit betekent ook bouwen aan een collectieve leefbaarheid: aan goede buurten, wijken en mooie steden voor iedereen, aldus Palmboom. Wanneer we fabrieksmatige woningbouw toepassen, moeten we intelligent standaardiseren en ons blijven afvragen of de soepelheid van het systeem voldoende maatwerk op locatie kan bieden. Daarvoor moeten we met elkaar het gesprek aan gaan over hoe we het samenspel tussen programma, ontwerpen en bouwen organiseren. Palmboom benadrukt het belang van publiek opdrachtgeverschap en de rol van kwaliteitskaders bij deze bouwopgave. Bovendien, en dat stellen zowel Palmboom als Veenstra, moeten we niet vergeten dat er een belangrijke verdichtingsopgave in de stad ligt en dat we niet ongebreideld onze stads- en dorpsranden kunnen blijven opschuiven.

Publicaties, gesprekken en excursies
In het kader van het project zijn de gesprekken met betrokkenen uit de bouw- en ontwerpwereld in volle gang. Het komende jaar verschijnen nog drie publicaties: een lexicon dat ervoor moet zorgen dat alle betrokkenen dezelfde taal gaan spreken; een boekje over de soepelheid van de bouwsystemen en de kwaliteit van de woningplattegrond; en de laatste publicatie behandelt de cultuur van samenwerken en de manier waarop we de samenwerking aan de voorkant van het proces kunnen verstevigen om de kwaliteit meteen aan bij de start van het project, transparant voor iedereen, te kunnen borgen. Hiernaast vinden er verschillende werksessies (de eerste tijdens de Nationale Dialoog Bouwcultuur op 20 april) plaats en worden excursies naar fabrieken en belangwekkende projecten georganiseerd. Ondertussen blijven het College van Rijksadviseurs en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit actief deelnemen aan het gesprek tijdens activiteiten van collega-organisaties en partners. Zo namen we onder andere deel aan het symposium over modulaire woningbouw van het Platform 3d Modulaire Woningbouw en waren we vertegenwoordigd bij een recente Adviseursbijeenkomst van Mooi Noord-Holland over fabrieksmatige woningbouw.

Bij alle activiteiten die in het kader van het project Ruimtelijke kwaliteit bij fabrieksmatige woningbouw worden ondernomen zal de verhouding tussen overheid, ontwerper, opdrachtgever en bouwer worden benadrukt. Alleen in samenwerking zullen we verder kunnen bouwen aan meer woningen in mooie steden, wijken en buurten voor iedereen.

De publicatie van Frits Palmboom ‘Ruimtelijke kwaliteit bij fabrieksmatige woningbouw – een stedenbouwkundig kader’ is voor leden van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit te bestellen bij de FRK (€10) en voor niet-leden bij NAi Booksellers (€12,50) KLIK.

Het project wordt uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.


Vibeke Gieskes | april | 2023 
Aanmelden voor de nieuwsbrief Federatie Ruimtelijke Kwaliteit kan via: https://www.ruimtelijkekwaliteit.nl/aanmelden-nieuwsbrief

Nieuwe Publicaties

Onderstaande publicaties zijn zolang de voorraad strekt, tegen verzendkosten te bestellen bij de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit: info@ruimtelijkekwaliteit.nl

  • Jaarverslag over 2022Jaarverslag over 2022

    In 2022 groeide de formatie van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit en werden er tal van initiatieven genomen en activiteiten ontplooid. Financieel waren er de nodige tegenvallers.

    lees verder

  • Ruimtelijke Kwaliteit bij Fabrieksmatige WoningbouwRuimtelijke Kwaliteit bij Fabrieksmatige Woningbouw

    Meer goede woningen op de korte termijn én blijvende ruimtelijke kwaliteit met elkaar verenigen is het doel van het traject Ruimtelijke Kwaliteit bij Fabrieksmatige Woningbouw

    lees verder

  • Duurzame StadsgezichtenDuurzame Stadsgezichten

    De huizen in beschermde stadsgezichten worden ook verduurzaamd. Hoe is dat mogelijk zonder afbreuk te doen aan de ruimtelijke kwaliteit en de erfgoedwaarde?

    lees verder

Federatie Ruimtelijke Kwaliteit