Staphorst laat welstand los

Inwoners van Staphorst met bouwplannen vragen zelf advies aan bij Het Oversticht. De gemeente gaat er helemaal tussen uit.

Staphorst-Rouveen: Bijzonder hoe landschap en boerderijen vervlechten
(Foto: het Oversticht)

Staphorst heeft de aanstaande Omgevingswet aangegrepen om het hele proces van vergunningverlening te versnellen en om meer regie te leggen bij initiatiefnemers en professionals. ‘Wij laten het als gemeente los, mensen moeten zelf contact zoeken met Het Oversticht, voor een advies op gebied van welstand, monumenten, archeologie of landschap,’ aldus Dave Schut, projectleider EPOS (Efficiënte Procesinrichting Omgevingsrecht Staphorst). ‘Wij gaan vertrouwen, loslaten.’

Binnen een week
Om het vergunningstraject ook voor complexe aanvragen te versnellen is een Omgevingskamer ingericht. Hier worden alle bouwplannen die niet in het bestemmingsplan passen behandeld. Onder leiding van een voorzitter beoordelen een senior planoloog, een ambtenaar Ruimtelijke Ordening (tevens coach van de indiener) en een adviseur van Het Oversticht de plannen. Adviseur Omgevingskwaliteit Rik Onderdelinden maakt namens Het Oversticht deel uit van de Omgevingskamer. Onderdelinden: ‘Wij maken een integrale afweging van belangen en nodigen soms vakspecialisten uit, vaak milieu. Bij een positief besluit kan het plan plus advies de week erop bij het portefeuilleoverleg ingebracht worden. Dan ligt er een principe-uitspraak.’

Stevige discussie
Deze snelle sessie vergt wel een goede voorbereiding. De gemeente gaat een Omgevingsplein inrichten met Infohuizen, waar inwoners met bouwplannen alle relevante kennis kunnen ophalen. De aanvrager doorloopt onder begeleiding van de gemeentelijke coach een quick scan. Onder de vinkjes die hij moet verzamelen is ook een opvallende: de aanvrager is verplicht de buren te informeren en moet dat ook bewijzen, liefst met instemming van de buren voor zijn plannen.

De indiener mag zijn plan komen toelichten bij de Omgevingskamer. Dat is informeler dan bij de gebruikelijke welstandscommissies, anderzijds geschiedt de besluitvorming achter gesloten deuren. ‘Die discussie kan stevig zijn’, zegt Onderdelinden, ‘maar daar is wel de coach van de indiener bij, die ook meebeslist.’

Monumentaal lint
Dat Staphorst het proces volledig buiten de deur zet, ziet Onderdelinden als een kans. ‘Wij zijn uitstekend in staat de integraliteit te bewaken, omdat wij het hele veld overzien. Ik ken alle vakgebieden en collega’s: erfgoed, archeologie, welstand, landschap. Veel complexe aanvragen in Staphorst betreffen monumentale boerderijen in landschappelijk kwetsbaar gebied. Staphorst is een wat ondergewaardeerde gemeente, meer bekend om zijn kerkvastheid dan om de bijzondere samensmelting van historische lint- en rijbebouwing met het landschap. De meeste dynamiek zit in de lintbebouwing langs de Oude Rijksweg - als er een open plek valt in dit weefsel.’

‘Spannend’, vindt Onderdelinden de nieuwe werkwijze. ‘Maar juist die unieke omgeving van Staphorst is hiervoor geschikt. We kunnen en moeten gebieden kernachtig omschrijven en in een goed gesprek zorgen dat de plannenmaker begrijpt waar ie bouwt. Het is in lijn met de intenties van de Omgevingswet. Nu toetsen we alles wettelijk achteraf, maar dit vangnet is bepaald niet zaligmakend. In welstandsadvisering bereik je juist in de voorfase heel veel, als je goed motiveert.’

Veertig procent korting
De grote eigen verantwoordelijkheid voor burgers en professionals past in de cultuur van vertrouwen in Staphorst, legt projectleider Dave Schut uit. ‘We toetsen slechts een op de drie aanvragen. Omdat we met deze efficiëntere werkwijze veel minder werk hebben, geven we een flinke korting op de leges: veertig procent. Maar wie het vertrouwen beschaamt, wordt gestraft en verliest die korting.’
Op advies van juristen heeft Staphorst het toezicht nog buiten het systeem van EPOS gehouden.

Monumentale boerderij langs de Oude Rijksweg in Staphorst
(Foto Het Oversticht)

Marijke Bovens | december 2017
Aanmelden voor de nieuwsbrief Federatie Ruimtelijke Kwaliteit kan via:http://www.ruimtelijkekwaliteit.nl/aanmelden-nieuwsbrief