De moeite waard: van Stenen naar Stories


Het erfgoedbeleid is goed voorbereid op de grote transities waar Nederland voor staat. Er is geen nieuw beleid nodig, schrijven twee prominente adviesraden aan de ministers van Cultuur (OCW) en Omgevingsbeleid (BZK).

Ulft, DRU fabrieksterrein - was brandpunt van ijzerindustrie is nu promoplek voor innovatieve maakindustrie (Foto FtC)

Erg verrassend is het advies ‘Brede blik op erfgoed’ niet, dat de Raad voor Cultuur en de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur op 18 december uitbrachten. De raden geven met het advies antwoord op de vraag van het kabinet, wat de betekenis is voor het cultureel erfgoed van de grote transities waar Nederland voor staat. Het gaat om fysieke structurele veranderingen (energietransitie, klimaatadaptatie, versnelde bodemdaling), om sociaaleconomische verschuivingen (krimp versus groei, circulaire economie, demografie, leegstand van kantoren, winkels, kerken en agrarische gebouwen) en om transities in governance (van overheid naar burger, van bezit naar gebruik en digitalisering).

Inspiratie
Het antwoord ligt volgens de adviesraden in een verschuiving van de focus op ‘stenen’ naar een focus op ‘stories’. Die verschuiving is al geruime tijd aan de gang. Sinds de nota Belvédère (1999) en de daarop volgende Modernisering Monumentenzorg, Visie Erfgoed en Ruimte en de aandacht voor herbestemming staat niet langer het beschermen van cultuurhistorische waarden voorop. Het draait om de inspiratie die het verhaal over het verleden kan bieden aan de ontwerper die een uitweg zoekt. Een nieuwe stadswijk of een bedrijventerrein vanaf een schoongeveegd vel (tabula rasa) ontworpen, is een zeldzaamheid geworden.

Geen breuk met geschiedenis
Toch ligt juist hier de belangrijkste les uit dit advies van de beide adviesraden. ‘De transities in de fysieke leefomgeving zijn ingrijpend en onvermijdelijk, maar in zekere zin ook een constante in het licht van de geschiedenis’. We hebben ons al eeuwenlang beschermd tegen hoog water: het Nederlandse landschap draagt er overal de sporen van. De manier waarop we ons beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering betekent daarom geen breuk met de geschiedenis, maar een verhevigde voortzetting ervan.

Nog zo’n goede zin uit het advies: ‘De groeiende leegstand van vastgoed vraagt niet zozeer om instrumenten die aantasting van monumentale waarden voorkomen, maar om instrumenten die slim (her)gebruik stimuleren”.
De belangrijkste conclusie is misschien wel dat er geen nieuw beleid nodig is, maar dat er onder erfgoedprofessionals een cultuurverandering tot stand gebracht moet worden. Naar onze waarneming is die al een goed eind op gang, maar nog zeker niet voltooid. De nieuwe competenties van ‘verbinden’ en storytelling zitten nog niet iedere bouwhistoricus als gegoten.

http://www.rli.nl/publicaties/2017/advies/brede-blik-op-erfgoed


FtC | december 2017
Aanmelden voor de nieuwsbrief Federatie Ruimtelijke Kwaliteit kan via:
http://www.ruimtelijkekwaliteit.nl/aanmelden-nieuwsbrief

Nieuwe Publicaties

Onderstaande publicaties zijn zolang de voorraad strekt, tegen verzendkosten te bestellen bij de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit: info@ruimtelijkekwaliteit.nl

  • Jaarverslag over 2022Jaarverslag over 2022

    In 2022 groeide de formatie van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit en werden er tal van initiatieven genomen en activiteiten ontplooid. Financieel waren er de nodige tegenvallers.

    lees verder

  • Ruimtelijke Kwaliteit bij Fabrieksmatige WoningbouwRuimtelijke Kwaliteit bij Fabrieksmatige Woningbouw

    Meer goede woningen op de korte termijn én blijvende ruimtelijke kwaliteit met elkaar verenigen is het doel van het traject Ruimtelijke Kwaliteit bij Fabrieksmatige Woningbouw

    lees verder

  • Duurzame StadsgezichtenDuurzame Stadsgezichten

    De huizen in beschermde stadsgezichten worden ook verduurzaamd. Hoe is dat mogelijk zonder afbreuk te doen aan de ruimtelijke kwaliteit en de erfgoedwaarde?

    lees verder

Federatie Ruimtelijke Kwaliteit