12-10-16Mooiwaarts/FRK in Tweede Kamer

Schoonheid is niet het gevolg van regels: passie, visie en hartstocht kan je helemaal niet regelen. Maar wat je wel goed moet regelen is het proces: de ontmoeting van de bevlogen initiatiefnemer met de belangen in de omgeving en met de bestuurders die de daadkracht en doorzettingsmacht hebben om alle obstakels tussen droom en daad weg te werken.

Dat betoogde Flip ten Cate, de directeur van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit en initiatiefnemer van Mooiwaarts op 10 oktober 2016 in een hoorzitting in de Tweede Kamer.

Volgens Ten Cate ontbreekt het in de uitvoeringsregels van de Omgevingswet nog aan twee dingen: ten eerste moet duidelijker worden wat het centrale begrip “omgevingskwaliteit” nu eigenlijk is. Als dat niet gebeurt, dan weten overheden en initiatiefnemers niet waar ze aan toe zijn.

Ten tweede ontbreekt nog de garantie dat alle initiatiefnemers hun “stinkende best” doen om omgevingskwaliteit tot stand te brengen. Ten Cate bepleit een verplicht kwaliteitsgesprek in een zo vroeg mogelijk stadium, opdat een initiatiefnemer zijn dromen kan verbinden met de belangen in de omgeving en zo tot een optimale uitkomst kan komen.

“Afwegingsruimte, dat is in essentie het aan de kant schuiven van regels om een initiatief optimaal te laten bijdragen aan omgevingskwaliteit. Om te voorkomen dat regels willekeurig terzijde worden geschoven, moet de bestuurder die die afwegingsruimte gebruikt zich daarvoor in de publieke arena van de gemeenteraad verantwoorden, en niet alleen tegenover de rechter zoals de Omgevingswet nu stelt. Het zijn immers de regels van de raad die hij aan de laars lapt”, aldus Ten Cate.

VVD-Kamerlid Haye Veldman vroeg zich af of ruimtelijke kwaliteit niet een veel te subjectief begrip is om überhaupt in wetgeving te willen regelen. De glazen piramide op het Valkhofterrein in zijn woonplaats Nijmegen (met Romeinse wortels en middeleeuwse bouwsels) vindt Veldman zelf erg mooi, maar iemand anders kan het heel lelijk vinden.

Juist daarom moet je niet proberen om de uitkomst van het streven naar kwaliteit in regels vast te leggen, maar het streven zélf, antwoordde Ten Cate.

Het gaat bij het streven naar omgevingskwaliteit om het leveren van een grote inspanning in het maken van het ‘beste’ ontwerp, dat aspecten van duurzaamheid, bruikbaarheid en schoonheid verenigt, maar dat bovendien zoveel als mogelijk is ook de belangen die in de omgeving van het project een rol spelen hun plek heeft gegeven. Onder gemeentelijke regie zal dus een koppeling gelegd moeten worden die van een privaat initiatief een project maakt waar de hele gemeenschap iets aan heeft.

De Tweede Kamer spreekt in het voorjaar met minister Schultz over de uitvoeringsregels van de omgevingswet.

Terug naar het overzicht