DossierVergunningvrij Bouwen

Dossier Vergunningvrij Bouwen

Dit dossier 'vergunningvrij bouwen' bevat brieven, correspondentie en links naar informatie over vergunningvrij bouwen.

In december 2010 verscheen de Handreiking Vergunningvrij Bouwen en Ruimtelijke Kwaliteit. Lees hier meer over in dit handige boekje.

Officiële overheidsdocumenten

1. Tekst Besluit Omgevingsrecht dd 1 april 2010, gepubliceerd in het Staatsblad. Het vergunningvrij bouwen staat in bijlage II en wordt in de toelichting uitgebreid toegelicht.
2. Tekst ontwerp-Besluit Omgevingsrecht dd. juni 2009.
3. Aangenomen motie Boelhouwer/Wiegman Tweede Kamer.
4. Tekstfragmenten over Vergunningvrij Bouwen uit de schriftelijke en mondelinge behandeling in de Eerste Kamer.
5. Burenrecht, van kracht bij vergunningvrij bouwen (Burgerlijk Wetboek, compilatie van VROM).

Wijzigingen in vergunningvrij bouwen

1. Vergunningvrij bouwen aan monumenten en in beschermde stadsgezichten. Staatsblad 5-7-2011.

Visualisaties vergunningvrij bouwen

1. Samenvatting regels vergunningvrij bouwen (interpretatie Federatie Welstand).
2. Afbeeldingen vergunningvrij bouwen, gemaakt door Dorp, Stad & Land in samenwerking met VROM, gedateerd 25 mei en 15 juni 2009.

(Pers-)berichten van de Federatie Welstand

1. 'Mooi Nederland' kan in de prullenbak (5-6-2009).
2. Federatie Welstand ernstig bezorgd over vergunningvrij bouwen (9-7-2009).
3. Tweede Kamer steunt vergunningvrij bouwen (1-9-2009).
4. Eerste Kamer akkoord met Wabo (23-3-2010).
5. Veel meer bouwwerken vergunningvrij (1-4-2010).
6. Verslag expertmeeting vergunningvrij bouwen en bestemmingsplannen (27-5-2010).

Brieven en berichten van andere partijen

1. VNG.
2. Vereniging BWT Nederland.
3. Stedenbouwkundigen en Landschapsarchitecten (BnsP en NVTL).
4. Adhesie ondertekenaars Landschapsmanifest.
5. Bond van Nederlandse Architecten.
6. Amsterdam, mede namens Rotterdam.
7. Berichten in de media.

Veel meer bouwwerken vergunningvrij

Amsterdam, 01-04-2010 - Met de publicatie van het Besluit Omgevingsrecht is het aantal bouwwerken waarvoor geen bouwvergunning meer nodig is fors uitgebreid. Calculaties van het ministerie van VROM geven aan dat het aantal bouwaanvragen hierdoor met ruim 50 procent zal verminderen. Voortaan zijn niet alleen bij woningen, maar overal de bijgebouwen en uitbreidingen (binnen bepaalde grenzen) vergunningvrij. Ook supermarkten, kantoren, horeca, bedrijfsgebouwen, scholen en boerderijen mogen zonder bouwvergunning hun panden uitbreiden en opslagruimten of loodsen bijbouwen.

Bij globale bestemmingsplannen die nog veel bouwruimte mogelijk maken, kan deze hele bouwruimte zonder nadere (bouw-)vergunning worden bebouwd. Dat betekent dat de gemeente voortaan niet meer toetst of deze bouwwerken voldoen aan de regels voor constructie-veiligheid, brandveiligheid, energiebesparing, of aan welstandseisen en evenmin aan het bestemmingsplan. De regels blijven wel bestaan, maar het is de verantwoordelijkheid van burgers en ondernemers om ze na te leven. Bij overtreding van de regels kan de gemeente handhavend optreden - in het uiterste geval kan dat sloop van het bouwwerk betekenen.
De Federatie Welstand vindt het onjuist dat de rijksoverheid ingrijpt in de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor ruimtelijke kwaliteit. Gemeenten maken zorgvuldige afwegingen in bestemmingsplannen en welstandsnota's over de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Die kwaliteit verschilt van plaats tot plaats en dat betekent dat de gemeenten op de ene plaats zorgvuldiger moeten omspringen met bebouwing, dan op de andere plaats. Die zorgvuldigheid wordt met deze landelijk uniforme regels doorbroken. De Federatie Welstand vreest dat de verruiming van het vergunningvrij bouwen in bepaalde situaties zal leiden tot verrommeling en verwacht een toename van burenruzies.

De nieuwe regels worden van kracht op het moment dat de Wet Omgevingsvergunning in gaat, naar verwachting 1 juli 2010.

---

Eerste Kamer akkoord met Wabo

Amsterdam 23-3-2010

De Eerste Kamer heeft vanmiddag zijn goedkeuring verleend aan de invoeringswet Wabo (Algemene Bepalingen Omgevingsrecht).

Dat betekent dat de wet nog voor 1 april gepubliceerd kan worden en in principe op 1 juli aanstaande van kracht zal worden. Zowel de minister als de Eerste Kamer houden echter nog een slag om de arm. Indien de ICT, die benodigd is om een digitale vergunningaanvraag te kunnen ontvangen en behandelen, niet tijdig gereed is, dan zal de invoering worden uitgesteld. Er zijn diverse signalen dat het inderdaad niet zal lukken om de ICT tijdig gereed te hebben. De minister van VROM, Tineke Huizinga, heeft beloofd uiterlijk half mei duidelijk te maken of de omgevingsvergunning per 1 juli kan worden ingevoerd.

Met de nieuwe wet worden talrijke, nu gescheiden vergunningsstelsels in één systematiek samengevoegd. Een initiatiefnemer hoeft voor één project nog maar één vergunning aan te vragen. Die ene aanvraag wordt vervolgens getoetst aan alle toepasselijke wetten en regels (bijvoorbeeld milieuwetten, bouwregels, kapvergunningen of ontgrondingen), en leidt tot één beschikking. Wanneer één van de onderliggende regels, bijvoorbeeld de Monumentenwet, problemen oplevert, dan wordt de vergunning niet verleend.
Het is voor initiatiefnemers toegestaan om deelvergunningen aan te vragen. Indien er bijvoorbeeld geen zekerheid bestaat over de vraag of voor een bepaald project een milieuvergunning wordt verleend, kan eerst op dat deel een vergunning worden aangevraagd, voordat het bouwdeel door een architect wordt uitgewerkt.

Vergunningvrij bouwen

Met de Wabo wordt ook het aantal vergunningvrije bouwwerken sterk uitgebreid. In het Besluit Omgevingsrecht (BOR), dat tegelijk met de Wabo gepubliceerd zal worden, wordt minutieus geregeld voor welke categoriën bouwwerken straks geen omgevingsvergunning meer nodig is. Zolang het BOR nog niet gepubliceerd is, blijft onduidelijk wat er nu precies gaat veranderen. In grote lijnen is echter duidelijk dat de huidige lijst van vergunningvrije bouwwerken in elk geval blijft bestaan: die aanbouwen en schuurtjes tot maximaal 30 m² mogen op het achtererf van een woning gebouwd worden, zelfs als dat in strijd is met het bestemmingsplan.

In veel gevallen staat het bestemmingsplan echter meer bouwruimte toe. In veel bestemmingsplannen is opgenomen dat een bepaald percentage van het achtererf bebouwd mag worden, ook bij bedrijfsgebouwen. Voor dat bouwen op het achtererf is, binnen de grenzen van het bestemmingsplan en tot een maximale hoogte van 5 meter, straks geen omgevingsvergunning meer nodig. Dat betekent echter niet dat de bouwregels daarvoor niet meer gelden. Een vergunningvrij bouwwerk in deze categorie moet voldoen aan het Bouwbesluit, de Bouwverordening, het bestemmingsplan, het burenrecht uit het Burgerlijk Wetboek én de criteria uit de welstandsnota. Voortaan is het echter niet meer een ambtenaar en een welstandscommissie die het bouwplan aan die regels toetst, maar is het de verantwoordelijkheid van de burger/ondernemer zelf om al die regels na te leven. Eerste Kamerlid M. Meindertsma (PvdA) heeft voorgesteld om burgers over al deze regels te informeren via een gemeentelijk BurgerServicepunt.

---

Tweede Kamer steunt vergunningvrij bouwen

Amsterdam 1-9-2009

Een meerderheid in de Tweede Kamer steunt de voorstellen van het Kabinet voor vergunningvrij bouwen. Wel geeft de Kamer gemeenten de mogelijkheid om via het bestemmingsplan de ruimte voor vergunningvrij bouwen te beperken of juist uit te breiden. In een debat over dit onderwerp werd minister Jacqueline Cramer (PvdA) op 29 juni door CDA-woordvoerder Koopmans een ‘heldin van deze tijd’ genoemd.
Het Kabinet stelde voor om nagenoeg elk gebouw aan de achterzijde uit te breiden met een oppervlakte van 100 m², met een nok van 4,5 meter, zonder dat daarvoor een vergunning hoeft te worden aangevraagd, en zelfs als het in strijd is met het bestemmingsplan. Maar wanneer het bestemmingsplan een grotere maat toestaat, mag ook die grotere maat gebouwd worden zonder dat er een vergunning nodig is. Met deze regeling wordt het voor gemeenten onmogelijk om kwaliteitseisen te stellen over de vorm, kleur, maat en plaats op het erf van dergelijke gebouwen: de welstand op het achtererf wordt afgeschaft. De regeling geldt niet alleen voor woningen, maar voor nagenoeg alle gebouwen: ook kantoren, supermarkten, scholen en bedrijven (behalve ‘bezoekersgebouwen’ als stadions en horeca) mogen op hun achtererf 100 m² bijbouwen.
De bezwaren tegen de drastische uitbreiding van het vergunningvrije bouwen, in de Kamer geuit door SP, PvdA en ChristenUnie en daarbuiten onder meer door de VNG, BNA en Federatie Welstand, werden door minister Cramer, CDA en VVD weggewuifd. Burenruzies bestaan ook nu al, en iedere verstandige bouwer zal eerst zijn buren inlichten, aldus de minister. Zij erkende dat de welstandstoets wordt vrijgelaten op het achtererf. Kleur en vorm kunnen bewoners voortaan zelf bepalen. ‘Als we mensen niet langer willen pesten met allerlei details, dan zeg ik: laten we deze mate van vergunningvrij bouwen toelaten,’ aldus de minister.

Tijdens het debat werd een motie ingediend door PvdA en ChristenUnie, met als strekking dat vergunningvrij bouwen niet is toegestaan wanneer het bestemmingsplan zulks verbiedt. Cramer is niet blij met die motie: Iik zit daarmee in mijn maag,’ zei ze: ze wil graag dat de regeling voor vergunningvrij bouwen voor het hele land uniform wordt vastgesteld, ook voor de gebieden met een zodanige verkaveling dat voor- en achterkant niet zo helder gescheiden kunnen worden. De motie is donderdag 2 juli in stemming gebracht. Een nipte meerderheid in de Tweede Kamer stemde voor de motie.
Het effect van de motie is dat het toegestaan blijft om kleine aan- en uitbouwen te bouwen in strijd met het bestemmingsplan, zoals ook nu al mogelijk is. Voor grotere bouwwerken op het achtererf hoeft geen vergunning gevraagd te worden, indien het bouwwerk past in het bestemmingsplan. De Federatie Welstand erkent dat hiermee gemeenten enige sturingsmogelijkheid krijgen om ongewenste gevolgen van vergunningvrij bouwen te beperken. Door in bestemmingsplannen heel gedetailleerd aan te geven binnen welke rooilijnen gebouwd mag worden, kan voorkomen worden dat daarbuiten (legaal) veel ongewenst verrijst. Maar de praktijk van de laatste jaren is juist dat gemeenten (gestimuleerd door het Rijk) geen gedetailleerde bestemmingsplannen meer maken.

Lees hier de brief van de Federatie Welstand aan de Tweede Kamer

---

Federatie Welstand ernstig bezorgd over vergunningvrij bouwen

Amsterdam, 9-7-2009

De Federatie Welstand heeft met grote zorg kennis genomen van het voorontwerp Besluit Omgevingsrecht en met name van de uitbreiding van het vergunningvrije bouwen, die in bijlage II van het BOR is opgenomen. Naar onze overtuiging zal deze uitbreiding een desastreuze aantasting betekenen van de ruimtelijke kwaliteit, en daarmee van een duurzame en waardevaste leefomgeving.

De regeling betekent een aantasting van de gemeentelijke autonomie. Ze zal slecht te handhaven blijken. Het aantal juridische procedures zal erdoor toenemen. Ze leidt tot meer conflicten tussen buren. Ze leidt enerzijds tot lagere administratieve lasten, maar anderzijds tot een toegenomen handhavingslast die ook ergens uit betaald moet worden. De regeling verschuift op ondoordachte manier een verantwoordelijkheid van de overheid naar de burgers en ten slotte is er nauwelijks sprake van vermindering van de regeldruk: de meeste regels blijven immers van kracht, ze worden alleen niet meer in een vergunningprocedure getoetst.

De Federatie Welstand stelt vast dat het voorontwerp Besluit Omgevingsrecht grote en onopgeloste knelpunten in zich draagt. Het stuk is naar onze mening onvoldragen, en de ingrijpende en principiële beleidswijzigingen verdienen een serieuze behandeling in het parlement en serieus overleg met de meest betrokken partijen.

Lees hier de inspraakreactie van de Federatie Welstand.

---

‘Mooi Nederland’ kan in de prullenbak
Amsterdam – 5 juni 2009
Het Kabinet stelt voor om het aantal bouwwerken waarvoor geen vergunning nodig is, drastisch uit te breiden. Het aantal bouwvergunningen neemt af met liefst 57 procent. Maar de gevolgen voor de kwaliteit van de leefomgeving zijn desastreus. ‘De plannen voor Mooi Nederland kunnen nu wel in de prullenbak,’ zegt Flip ten Cate, directeur van de Federatie Welstand.

Het Kabinet wil aanbouwen en bijgebouwen zonder meer toestaan in achtertuinen, op boerenerven, achter bedrijven, op industrieterreinen, bij supermarkten enzovoorts. Zelfs waar het bestemmingsplan het bouwen verbiedt, mogen bedrijven en burgers op het achtererf straffeloos op eigen houtje bijgebouwen oprichten van maximaal 100 m² groot met een nok van maximaal 4,5 meter hoog. Geen gemeente die daar nog een stokje voor kan steken. Zulke gebouwen worden niet meer getoetst aan het bestemmingsplan, het Bouwbesluit of de welstandsnota en evenmin aan milieuzonering: bouwen binnen stank- of geluids- of fijnstofcontouren is nu toegestaan; slechts in gebieden met een groot explosiegevaar, bij ‘bezoekersgebouwen’ zoals cafés, stadions en concertzalen en bij monumenten en beschermde stadsgezichten is het vergunningvrije bouwen niet toegestaan.
Het wordt gemeenten voortaan verboden om bij het ontwerp van zulke bouwwerken zorgvuldigheid te eisen. Het voorstel heeft niet alleen effect op de kwaliteit, het zal ook leiden tot burenruzies en tot diverse milieuproblemen.
Op veel plaatsen gaat het verbod op zorgvuldigheid nog verder. Indien het bestemmingsplan het toelaat – en in veel agrarische gebieden laat het bestemmingsplan erg veel toe – dan mag een eigenaar in principe ongelimiteerd op zijn achtererf door blijven bouwen, zonder dat hij er vergunning voor hoeft aan te vragen. De enige eis is dat het gebouw niet hoger wordt dan 5 meter en dat de functie van het gebouw niet verandert: dus geen woningen achter een boerderij of op een bedrijventerrein. Het zijn juist deze gebieden die burgers het gevoel geven dat Nederland aan het ‘verrommelen’ is.

De Federatie Welstand, de landelijke vereniging van onafhankelijke welstandscommissies, maakt zich grote zorgen over deze aantasting van de ruimtelijke kwaliteit. ‘Misschien dat de voorstellen in zestig procent van de gevallen goed verdedigbaar zijn. Maar in de overige gevallen zijn ze desastreus. Het is onbegrijpelijk dat de gemeenten aan de ene kant verantwoordelijk worden gesteld voor goede kwaliteit van wijken en buurten – zij maken bestemmingsplannen en welstandsnota’s – maar dat het onmogelijk wordt dat zij, in het belang van de kwaliteit in het buitengebied, achter supermarkten, scholen, op binnenterreinen en achtererven, eisen stellen aan een zorgvuldig ontwerp.’
Het kabinetsvoorstel over vergunningvrij bouwen wordt volgende week aan de Tweede Kamer voorgelegd. Het is de bedoeling dat het op 1 januari aanstaande van kracht wordt.