Nieuwsbrief 33Woonboten zijn bouwwerken

Woonschepen zijn bouwwerken. Dat is de verstrekkende opvatting van de Raad van State, in een uitspraak uit april van dit jaar. Het betekent dat woonschepen aan tal van regels moeten voldoen, waar ze onmogelijk aan kúnnen voldoen: regels over verdiepingshoogte, constructieve veiligheid, energieverbruik en welstandscriteria bijvoorbeeld, en ook de regels voor vergunningvrij bouwen zijn plotseling voor woonschepen relevant. Sinds het vonnis in april zijn ongeveer 10.000 woonboten in Nederland illegaal in gebruik.

Het ministerie van BZK (bouweregels) heeft, op Kamervragen hierover van de PvdA, geantwoord dat er een aanpassing voorbereid wordt van de wetgeving. Minister Blok wil de bestaande situaties in elk geval legaliseren, en voor nieuwe situaties overweegt hij een onderscheid tussen woonboten die als schip “geboren” zijn, en drijvende woningen die “geboren” zijn om in te wonen, zoals woonarken en waterwoningen. Voor de drijvende woningen zouden de bouwregels van toepassing moeten zijn, wellicht hier en daar aangepast (zoals ook voor woonwagens is gebeurd), terwijl de woonboten die ooit schip waren, niet aan de bouwregels hoeven te voldoen. Voor die laatste categorie blijft dan de oude situatie bestaan, waarin gemeenten in een eigen woonschepenverordening regels over ligplaatsen, uiterlijk en bouw kan vastleggen.
Het ministerie heeft de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit gevraagd om mee te denken over een handreiking voor (objectgerichte) welstandscriteria voor deze bijzondere groep van bouwwerken.

De uitspraak van de Raad van State heeft echter al onmiddellijke effecten, terwijl de nieuwe regels van het ministerie niet op een achternamiddag geschreven zijn. Dat betekent dat er een periode is waarin de bestaande woonboten gedoogd worden, maar waarin voor nieuwe schepen en verbouwingen van woonboten wel een omgevingsvergunning voor het bouwen moet worden aangevraagd. De gemeente Amsterdam, die ongeveer één-vijfde van alle woonboten in ons land herbergt, heeft een interim-gedoogbeleid geformuleerd, opdat met de ontstane situatie pragmatisch kan worden omgegaan.