Kustpact laat kans op mooiere kust liggen

Strandhuisjes bij Zandvoort (foto FtC)

Wil je werkelijk een mooiere kust dan is verbieden van bebouwing hier en daar niet genoeg. Want het gaat mis bij de vergunningverlening. Daar tellen ondernemersbelangen zwaarder dan het publieke belang van kwaliteit. Een Kwaliteitsteam Kust kan hier echt een vuist maken.

Honderdduizend mensen hebben vorig jaar hun handtekening gezet onder het protest tegen de vernieling van het mooie kustlandschap. In reactie daarop sloten overheden, ondernemers en natuurorganisaties een overeenkomst: het Kustpact. Hierin beloven zij het voortaan beter te doen. Het Kustpact slaat een ouderwetse en achterhaalde weg in: de defensieve strategie van het verbod, met het aanwijzen van zones waar recreatieve bebouwing niet mag. Een offensieve aanpak van de verrommeling zou veel beter zijn. Het Kustpact biedt ook geen oplossing voor de vele (mogelijk rommelige) plannen die nog in de pijplijn zitten.

Vorig jaar trok de fietsconferentie mooiKUST van Cadzand naar de Eemsmond. Als je de Noordzeekust op die manier observeert zie je enerzijds de successen van het oude beleid: veel openheid, weidse vergezichten, ziltige zeerepen met boulevards, beschermde natuurlandschappen, beschermde waterwingebieden en robuuste zeeweringen. Anderzijdszie je de strandhuisjes, de badhotels, de paviljoens, de parkeerplaatsen, de reclames, de wegwijzers en de prullenbakken.

Onderweg spraken wij de kleine belegger, die zijn rietgekapte boerderette voor woekerprijzen aan Duitse badgasten hoopt te verhuren. En we spraken de grote belegger/ontwikkelaar met z’n appartemententoren met uitzicht en z’n recreatiedroom naast het natuurgebied. Menig wethouder voelt zich gemangeld tussen de druk van de ontwikkelaar en de druk van zijn kiezers.

Brutaliteit
De ergernis die al fietsend de kop op steekt is tweeërlei. De brutaliteit van ondernemers die zich ons collectief eigendom van strand en duinen toe-eigenen; zo voelt het in elk geval. De liefdeloze commerciële rotzooi die vervolgens in ons blikveld wordt gedumpt.

Nederlandse recreatieondernemers hebben nooit gebrek aan ronkende teksten. Deze “beleveniseconomen” staan nu opnieuw te popelen om eindelijk aan de verfraaiïng en verbetering te werken waar hun gasten, u dus, zo’n behoefte aan hebben, opdat ze niet alleen in de zomer, maar binnenkort ‘jaarrond’ u die unieke belevenis kunnen bieden die u nergens anders kan genieten: namelijk De Kust! En dat allemaal dankzij het Kustpact. Het zijn de woorden van Monique van der Sanden, directeur Recron, onlangs geuit in de Tweede Kamer bij de behandeling van het Kustpact.

Het gaat mis bij de vergunning
De verontwaardiging van de kustfietsers treft niet primair de kwantiteit, maar de kwaliteit. Kwaliteit bereik je niet met verboden of stringente regels. Kwaliteit ontstaat in harten van mensen en wordt werkelijkheid waar verbeeldingskracht, vakmanschap, zorgvuldigheid en doorzettingsmacht een relatie aan gaan met de omgeving. Investeringen zijn geen bedreiging voor bestaande kwaliteit, maar juist een kans om het, elke keer opnieuw, beter te maken.

Tenzij je niet op kwaliteit stuurt, natuurlijk. Precies waar de makke zit van het Kustpact. De visie op gebiedskwaliteiten die onder het Kustpact ligt is van een verblindende schoonheid. Daar ligt het niet aan. Het gaat mis bij de vergunningverlening. Het ‘recht’ van de ontwikkelaar (ook juridisch) telt hierbij veel zwaarder dan de publieke zaak en de kwaliteitsambities van overheden. De gemeenten sturen vaak te laat op kwaliteit in de vergunningverlening voor bouwinitiatieven. Terwijl het nu al mogelijk is, en met de nieuwe Omgevingswet kan het regel worden, dat de omgevingsvergunning pas verleend wordt als de investering niet primair het belang van de investeerder dient, maar het belang van de samenleving.

Kwaliteitsteam
Maar het gebeurt niet. Een gemeente kan best eisen dat de investeerder in recreatieparken óók betaalt voor het opruimen van de verouderde parken, óók investeert in architectuur die de omgeving verrijkt, of óók investeert in natuurontwikkeling en het verminderen van parkeerdruk. Zo niet, dan gaat het feest gewoon niet door.

Hier helpt de zonering uit het Kustpact niet bij. Het is nodig dat de kwaliteitsambities van rijk, provincies en gemeenten doorwerken tot aan de bouwvergunning. Dat klinkt logisch, maar dat is geen praktijk. We hebben daarvoor een Kwaliteitsteam Kust nodig, voorgezeten door de Rijksbouwmeester met als leden een vertegenwoordiging van de provinciale en de gemeentelijke adviseurs ruimtelijke kwaliteit. Zo’n overkoepeld kwaliteitsteam knoopt overheden aan elkaar, zodat hun kwaliteitsnoties effect hebben op alle investeringen. Ook op de plannen die nu al in de pijplijn zitten en waarvoor het kustpact zogenaamd ‘niet geldt’! Onzin, want waar een rechte rug is, is ook nu al een weg. Zo maken we de kust daadwerkelijk mooier.

Bovenstaande tekst is een geredigeerde versie van de bijdrage van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit aan een rondetafelgesprek over het Kustpact in de Tweede Kamer op 5 oktober jongstleden.

FtC | oktober 2017
Aanmelden voor de nieuwsbrief Federatie Ruimtelijke Kwaliteit kan via:
http://www.ruimtelijkekwaliteit.nl/aanmelden-nieuwsbrief