27-01-16Welstand niet op ruimtelijkeplannen.nl

Even geen Welstand volgens digitale standaarden

De Federatie Ruimtelijke Kwaliteit stopt de inspanningen om welstandsbeleid via de digitale standaard IMWE en via een centrale voorziening openbaar te maken. Die conclusie werd onvermijdelijk toen bleek dat er tussen het ministerie van I&M (in hoge mate financieel verantwoordelijk voor het project) en het kadaster (beheerder van ruimtelijkeplannen.nl) geen overeenstemming kon worden bereikt over de financiering van het laatste stapje van het IMWE traject. De standaard is klaar, de software-leveranciers stonden te trappelen om viewers en tools te leveren, en gemeenten stonden in de rij om hun beleid via deze standaard te digitaliseren. Helaas wordt het project nu stopgezet.

Met de IMWE-standaard zou het welstandsbeleid als facultatieve module worden toegevoegd aan de verplichte ruimtelijke informatie op ruimtelijkeplannen.nl. De initiatiefnemer van IMWE en het project Welstand Transparant waar het onderdeel van uitmaakt, de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit, hoopte op deze manier voor te sorteren op de Omgevingswet. Onder de Omgevingswet zal het sectorale welstandsbeleid immers als apart beleidsveld verdwijnen: het kan alleen voortleven in de vorm van beleidsregels bij het omgevingsplan – de opvolger van het bestemmingsplan. Dat betekent dat het welstandsbeleid linksom of rechtsom gedigitaliseerd zal moeten worden, en ook digitaal aan het omgevingsplan moet worden gekoppeld. Op dit moment is echter nog te weinig duidelijkheid over de standaarden die straks voor het omgevingsplan zullen gelden, en hoe de beleidsregels op een betekenisvolle manier (namelijk gebiedsgericht) aan dat omgevingsplan kunnen worden gekoppeld.

We willen toe naar een situatie waarin voor elk perceel de specifieke regels voor de ruimtelijke kwaliteit van bouwwerken opgeroepen kunnen worden. IMWE biedt daarvoor al jaren de mogelijkheid, maar deze weg is nu afgesneden. Wat nu?

Het is waarschijnlijk dat er over geruime tijd omgevingsplannen zullen ontstaan waarin de regels voor het uiterlijk van bouwwerken niet meer sectoraal herkenbaar zijn, maar onderdeel uitmaken van de regels voor omgevingskwaliteit. De Federatie Ruimtelijke Kwaliteit is in het project Mooiwaarts een zoektocht gestart naar de manier waarop die beleidsvernieuwing het beste vorm kan krijgen: een Omgevingsplan Op Kwaliteit (in plaats van een bestemmingsplan dat primair op gevestigde belangen en rechtszekerheid is gebaseerd).  Tegelijkertijd leeft het besef dat deze radicale beleidsvernieuwing niet in de drie jaar die ons nog rest tot de Omgevingswet gerealiseerd zal zijn. De Omgevingswet zal daarom de ruimte moeten bieden om het bestaande beleid zonder al te veel inspanningen en beleidswijzigingen in de nieuwe wetsstructuur op te nemen. Gedurende de overgangstijd van het huidige beleid naar het radicaal andere integrale kwaliteitsbeleid zal er dus een weg gevonden moeten worden om het bestaande welstandsbeleid digitaal aan het omgevingsplan te koppelen.

Er zijn partijen in de markt die de gemeenten op dit terrein kunnen faciliteren, maar vooralsnog levert dat aparte sectorale hoofdstukken en kaartlagen op, en niet het perspectief dat door het prikken van een breinaald op één locatie al het relevante omgevingsbeleid, inclusief de welstandseisen, beschikbaar is, ontdaan van de ballast van regels die niet voor die locatie of het specifieke bouwvoornemen relevant is.

De Federatie Ruimtelijke Kwaliteit heeft in intensieve gesprekken met het ministerie, het kadaster, met Geonovum, met softwareleveranciers en met KING/Vereniging van Nederlandse Gemeenten geprobeerd een oplossing te vinden voor het IMWE-probleem, maar is daar helaas niet in geslaagd. De Federatie heeft de gemeenten die hun welstandsbeleid nu via haar Centrale Voorziening publiceren aangeraden de bestanden over te zetten op een server in eigen huis; als dat gebeurt kunnen de twee miljoen Nederlanders die op deze manier kennis kunnen nemen van de welstandsregels in elk geval de komende jaren op dezelfde manier bediend worden.

Terug naar het overzicht