01-06-22Nagele pioniert weer, nu met duurzaamheid

Bijna gratis verwarming in Nagele zonder gas

Dankzij bewoners gaan erfgoed en duurzaamheid hand in hand in het dorp Nagele. Het eerste wijkje is er van het gas af. Bewoners zijn goedkoper uit en isoleren is eigenlijk niet nodig. Het concept is zó simpel en overtuigend, dat je niet snapt waarom het niet vaker wordt toegepast.


Initiatiefnemer Rutger Bergboer geeft een toelichting aan Leen Verbeek (voorzitter FRK), Laura Bromet (Tweede Kamerlid GroenLinks), geheel links burgemeester Roger de Groot, gemeente Noordoostpolder.

Initiatiefnemer is Rutger Bergboer van de bewonersorganisatie Nagele Energiek. Hij gaf een toelichting op het project tijdens een werkbezoek van GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet en twee fractiemedewerkers aan de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit.

We kozen voor Nagele vanwege het uitzonderlijke erfgoed. Architecten als Gerrit Rietveld, Aldo van Eyck, Cornelis van Eesteren en tuinarchitect Mien Ruys bouwden een dorp naar de CIAM-idealen van functiescheiding, licht, lucht en ruimte, in zakelijke, geometrische vormen. Platte daken, rechte lijnen met een ietwat bevoogdend ideaalbeeld van de mens, maar op een no-nonsenswijze die goed bij de polder past.

Weer pionieren
Hier werd gepionierd in de jaren vijftig. En net zo vernieuwend wilden Bergboer en zijn collega’s van de wijkraad ook nu weer zijn. Als één van de eersten van het gas af, zonder bewoners op te zadelen met onbetaalbare verwarming. Hun ei van Columbus: de platte daken zijn volgelegd met zonnecollectoren. Deze zien eruit als zonnepanelen, maar er wordt geen elektra mee opgewekt. Door luchtdichte buizen stroomt water, dat verwarmd wordt door de zon tot wel 90 graden in de zomer. Dat hete water wordt opgeslagen in een ondergronds bassin onder een van de talrijke plantsoentjes in de wijk. Het bassin is goed geïsoleerd zodat het water er ’s winters, nauwelijks afgekoeld, weer uitgepompt kan worden om er de huizen mee te verwarmen.

Wind mee
Zo simpel als het uitgelegd is, is het in feite ook. Het verwarmen is bijna gratis: alleen de pomp en het onderhoud van het systeem kost een beetje geld, maar de techniek nagenoeg niet. Dat is een flinke opsteker voor de bewoners van Nagele, waar het gemiddelde inkomen beduidend lager is dan modaal. Om het dorpsbeeld niet te verstoren zijn de collectoren niet optimaal op de zon gericht, maar iets platter neergelegd zodat ze vanaf de straat niet te zien zijn. Ze hadden de wind een beetje mee - ze wonnen een prijsvraag, kregen een flink opkontje van de Erfgoed Deal, en waren subsidieproject in ‘aardgasvrije wijken’ van het ministerie BZK. Met dit geld werd de aanleg, het participatieproces en de organisatie van het eigendom van de installatie betaald.

Ontzorgd
Natuurlijk zijn er hobbels geweest: sommige huizen in een rijtje zijn van de corporatie, andere van eigenaar-bewoners, maar voor de installatie heb je álle daken nodig. Hoe krijg je dat geregeld, qua eigendom en verzekering? Bergboer had het liefst een coöperatie opgericht, opdat de hele installatie het eigendom zou worden van de bewoners zelf. Maar die bewoners bleken daar geen belangstelling voor te hebben, zij wilden liever ontzorgd worden.Nu is Bergboer zelf energieondernemer, een beetje tegen wil en dank, want voor zijn beroep maakt hij locatietheater. Nagele maakt duidelijk dat de energietransitie geen bedreiging is voor ruimtelijke kwaliteit. Integendeel, de combinatie van erfgoed, bewonersbetrokkenheid en ontwerpkracht leidt tot innovaties waar Nederland beter van wordt.Voorwaarde is wel dat de overheid (lokaal, provinciaal en nationaal) omgevingskwaliteit centraal stelt, ontwerpkracht stimuleert en bereid is om nog niet gebaande paden te verkennen.


Flip ten Cate | Nieuwsbrief # 59

Lees verder: Nieuwsbrief Federatie Ruimtelijke Kwaliteit

Terug naar het overzicht

Nieuwe Publicaties

Onderstaande publicaties zijn zolang de voorraad strekt, tegen verzendkosten te bestellen bij de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit: info@ruimtelijkekwaliteit.nl

  • Jaarverslag over 2022Jaarverslag over 2022

    In 2022 groeide de formatie van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit en werden er tal van initiatieven genomen en activiteiten ontplooid. Financieel waren er de nodige tegenvallers.

    lees verder

  • Ruimtelijke Kwaliteit bij Fabrieksmatige WoningbouwRuimtelijke Kwaliteit bij Fabrieksmatige Woningbouw

    Meer goede woningen op de korte termijn én blijvende ruimtelijke kwaliteit met elkaar verenigen is het doel van het traject Ruimtelijke Kwaliteit bij Fabrieksmatige Woningbouw

    lees verder

  • Duurzame StadsgezichtenDuurzame Stadsgezichten

    De huizen in beschermde stadsgezichten worden ook verduurzaamd. Hoe is dat mogelijk zonder afbreuk te doen aan de ruimtelijke kwaliteit en de erfgoedwaarde?

    lees verder

Federatie Ruimtelijke Kwaliteit