Blut maar bloeiend

Strijdvaardig over de inhoudelijke kansen, maar somber over het financiële perspectief van de vereniging. Deze stemming heerste op de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit, dit jaar bijeen in het Waterloopbos in Marknesse.

Het is een geheimzinnige plek. Tientallen hectares fraaie natuur en mysterieuze muurtjes van beton, van baksteen, van hout. We liepen door de haven van Hong Kong en langs de Nieuwe Waterweg, zagen proeven met koelwaterstromen voor energiecentrales op de Moerdijk en proeven met getijdekeringen in Zeeland. Wat de wateringenieurs hadden uitgerekend, werd in het bos bij Marknesse op schaal uitgeprobeerd. Met welstand had de excursie na afloop van de Algemene Ledenvergadering in dit allernieuwste rijksmonument van Nederland misschien niet zo veel te maken, maar integraal was het zeker: cultuur en natuur vielen naadloos samen. Integraal zal ook de toekomst van de aloude welstandsadvisering zijn, met de komst van de Omgevingswet.

Jaarstukken
Op de Ledenvergadering presenteerden voorzitter Leen Verbeek en penningmeester Jef Muhren de jaarstukken. Ze stelden vast dat de inkomsten omhoog moeten, want op dit moment slaat nagenoeg elke uitgave een gat in de opgebouwde reserve. Verder bezuinigen is in elk geval niet mogelijk: de organisatie draait al op een (te) minimale personele bezetting in een zeer sobere huisvesting en op elke post is al geschraapt. Op aandringen van de leden zal het bestuur zo mogelijk dit najaar in een bijzondere ledenvergadering komen met voorstellen om een meer duurzame toekomst te verzekeren.

Intensief
Maar hoe somber de financiën ook mogen zijn, over de activiteiten van de federatie wordt niet geklaagd. In 2015 is een intensieve en succesvolle lobby gevoerd rondom de Omgevingswet en is er via het project Mooiwaarts voorgesorteerd op de implementatie van die wet; er is gebouwd aan een netwerk ver buiten de disciplines die zich met het ontwerp van de fysieke leefomgeving bezig houden; de federatie ontplooide activiteiten in het belang van duurzaamheid en schoonheid en publiceerde een handreiking voor de ruimtelijke kwaliteit van drijvende bouwwerken en woonboten. En ze reorganiseerde de governance structuur.


Karnemelkbrug in Purmerend: voorbeeld van omgevingskwaliteit.

Essay
In het jaarverslag van de federatie staat een essay, onder meer in reactie op een recent advies van het College Van Rijksadviseurs, waarin nader wordt ingegaan op het begrip ‘omgevingskwaliteit’. Dat begrip is vrij nieuw. Iedereen die iets verandert in de fysieke leefomgeving is verplicht de omgevingskwaliteit te behoeden en zelfs te verbeteren. De Omgevingswet legt initiatiefnemers en overheid een zorgplicht op voor een goede omgevingskwaliteit.
De vraag die opkomt is: wat is het verschil tussen omgevingskwaliteit en ruimtelijke kwaliteit? Beide begrippen hebben immers betrekking op de integrale kwaliteit van de fysieke leefomgeving, dus inclusief economische, sociale, culturele en duurzaamheidsaspecten. Toch zijn er verschillen. Bij omgevingskwaliteit zijn ten eerste meer actoren betrokken: niet alleen initiatiefnemer, ontwerper en overheid, maar altijd ook de ‘omwonenden’. Ten tweede worden er meer belangen meegewogen. Een snelweg die doelmatig, duurzaam en fraai is kan een hoge ruimtelijke kwaliteit hebben, omgevingskwaliteit krijgt hij pas als ook de belangen van de partijen in de omgeving van de weg meegenomen zijn in het ontwerp of het tracé. Ten derde kan een project met omgevingskwaliteit alleen maar gewaardeerd worden in relatie tot die omgeving: hoe functioneert het, wie profiteert ervan, welke uitstraling geeft het de omgeving, ofwel: welke maatschappelijke meerwaarde draagt het project bij aan de fysieke leefomgeving?
Het grootste risico bij het werken aan integrale omgevingskwaliteit is dat het beschouwd wordt als een formule, als optelsom van sectorale aspecten, waarbij mindere kwaliteit in de ene sector gecompenseerd wordt met hogere kwaliteit in een andere. In het essay wordt dieper ingegaan op de manier waarop omgevingskwaliteit geïmplementeerd kan worden in het werk van gemeenten en adviescommissies.
Flip ten Cate


Dit artikel verscheen in de Nieuwsbrief van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit

U kunt zich op de Nieuwsbrief abonneren

 

Nieuwe Publicaties

Onderstaande publicaties zijn zolang de voorraad strekt, tegen verzendkosten te bestellen bij de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit: info@ruimtelijkekwaliteit.nl

  • Jaarverslag over 2022Jaarverslag over 2022

    In 2022 groeide de formatie van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit en werden er tal van initiatieven genomen en activiteiten ontplooid. Financieel waren er de nodige tegenvallers.

    lees verder

  • Ruimtelijke Kwaliteit bij Fabrieksmatige WoningbouwRuimtelijke Kwaliteit bij Fabrieksmatige Woningbouw

    Meer goede woningen op de korte termijn én blijvende ruimtelijke kwaliteit met elkaar verenigen is het doel van het traject Ruimtelijke Kwaliteit bij Fabrieksmatige Woningbouw

    lees verder

  • Duurzame StadsgezichtenDuurzame Stadsgezichten

    De huizen in beschermde stadsgezichten worden ook verduurzaamd. Hoe is dat mogelijk zonder afbreuk te doen aan de ruimtelijke kwaliteit en de erfgoedwaarde?

    lees verder

Federatie Ruimtelijke Kwaliteit