Kees van Esch vertrekt

Directeur Kees van Esch van het Gelders Genootschap
gaat met pensioen. Als lobbyist voor welstand wist hij
vele deuren te openen.

‘Na een rijke carrière in het teken van omgevingskwaliteit gaat Kees van Esch met pensioen’. Zo begint de uitnodiging voor het afscheid van Kees van Esch bij het Gelders Genootschap op 30 september aanstaande.
Een rijke carrière was het zeker, ook en juist voor de personen en organisaties die mochten profiteren van de betrokkenheid en vasthoudendheid, het strategisch vernuft en het stille leiderschap, en vooral van de menselijke flair die Kees kenmerken. Dat geldt voor het Gelders Genootschap, waar Kees eerst als rayon-architect en later als directeur tientallen jaren werkte. De Provinciale Utrechtse Welstandscommissie (nu MooiSticht) groeide onder zijn leiding uit tot een flinke organisatie met een eigen kantoor in Bunnik. Ook de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit heeft veel aan Kees te danken. Hij was er vele jaren het gezicht en de penvoerder van en later lid van het dagelijks bestuur.

Driemanschap

Ik leerde Kees kennen in de tijd dat ik voor Binnenlands Bestuur artikelen schreef over ruimtelijke ordening en architectuur. In de laatste decennia van de vorige eeuw stond de welstandsadvisering in het parlement onder grote druk. In het kader van bezuinigingsrondes en liberale politieke ideologie werd keer op keer voorgesteld welstandstoetsing uit de Woningwet te schrappen. In een driemanschap met Wijbrand Havik (Groningen) en Heero Meindersma (Overijssel) wist Kees namens de Federatie feilloos de politiek en de pers te bespelen, daaronder natuurlijk Binnenlands Bestuur. Een gedenkwaardige Nirov-excursie naar Barcelona, waar we werden rondgeleid door de jonge landschapsarchitect Eric Luiten, verdiepte mijn respect voor Kees en de Federatie.

Stropdas om

Toen ik een paar jaar later als kersvers Federatiemedewerker op mijn beurt de lobby in Den Haag moest oppakken, bereidde ik me uitgebreid voor op de gesprekken met de politici. Stropdas om, grondig repeteren wat de essentie is, invalshoeken vinden waar je bij de politicus in kwestie een luisterend voor hoopt te vinden. Bij VVD-ers wijs je op heb het economisch belang van kwaliteit, bij CDA-ers breng je rentmeesterschap en bestuurbaarheid te berde, bij PvdA-ers heb je het over de kwetsbare ‘commons’ en solidariteit.

Tot mijn grote verbazing deed Kees dat anders. Hij beschouwde Kamerleden niet primair als representant van een stroming, maar als individu met een eigen geschiedenis. Hij wist altijd precies hoe lang de gesprekspartner al in de Tweede Kamer zat, of hij wortels had in het lokaal bestuur, of er persoonlijke frustraties waren over een afgewezen dakkapel. Bij voorkeur liet Kees zich bij elk bezoek vergezellen van een goede kennis van het Kamerlid in kwestie, of had hij tenminste een actuele anekdote uit ’s mans woonplaats paraat. Ik leerde: een Kamerlid is nooit de gevangene van een partijlijn, maar een vrije geest die, binnen de honorabele grenzen van collegialiteit in een fractie, zoekt naar oplossingen die passen bij zijn persoonlijke politieke overtuiging.

Goed gesprek

Onze specifieke boodschap - dat was meer iets voor terzijdes en een berichtje over de mail. De essentie van een lobby zit in het voeren van een goed gesprek over het belang van ruimtelijke kwaliteit (áltijd onomstreden) en over de noodzaak die kwaliteit voortaan anders en beter te borgen dan we nu doen (nooit een speld tussen te krijgen). Cruciaal is de persoonlijke relatie met het Kamerlid in kwestie, en voorts het kennen van het politieke momentum. Wanneer een onderwerp actueel is, heeft een Kamerlid weinig tijd om zich grondig te verdiepen in een onderwerp. Dan laten Kamerleden zich graag bijpraten door de enkele experts die hun oor eerder wisten te vinden met blijken van kennis en inzichtelijk politiek oordeel. Vertrouwen win je in periodes van relatieve luwte, successen behaal je als er maximale druk op de ketel staat.

Het is voor de Federatie nu niet moeilijk om de deurtjes van de Kamer te openen. Kees van Esch heeft in vroeger jaren de sleutels gesmeed en de huidige generatie lobbywerkers opgeleid.