‘Hoe beter de installaties, hoe luier het ontwerp’

Apeldoorn heeft sinds een half jaar een architect-lid speciaal voor duurzaamheid: Mireille Huiskamp-Langendijk. ‘Het is een beetje pionieren, want ik heb geen regels achter me.’ In de geest van haar ‘missie’ plant zij zaadjes.

Mireille Langendijk tijdens een workshop biodiversiteit

‘Veel mensen willen wel, maar weten niet hoe het moet. Ik kan handen en voeten geven aan de duurzame intenties. Er is zoveel te winnen in bouwtechnische zin.’
Langendijk is zelfstandig architect en heeft vanuit het Gelders Genootschap zitting in de commissie ruimtelijke kwaliteit van Apeldoorn. Zij is afgestudeerd aan de TU Delft met biomimicry als specialisatie. De natuur als inspiratiebron voor architectuur, voor bewezen technieken.

‘Een prachtig voorbeeld is Eastgate Centre in Harare van architect Mick Pearce. Het gebouw is geïnspireerd op een termietenheuvel die een uitgebalanceerd ventilatiesysteem kennen. Termieten gebruiken veel massa als accumulerend vermogen, zij bouwen hun heuvel afgestemd op de zon en het bouwwerk voorziet zichzelf van schaduw. In de kern blijft de temperatuur constant, ongeacht of het er dertig graden boven dan wel onder nul is. Het bouwwerk is een ingenieus stelsel van gangetjes en kamers. Door de openingen van meer of minder zand te voorzien regelen de termieten de luchttoevoer. Zo houden zij de temperatuur stabiel. De vorm van het bouwwerk in combinatie met het gedrag van de termieten zorgt voor een optimaal functionerend systeem. Als je dat als voorbeeld neemt heb je amper meer installaties nodig.’

  
Links een termietenheuvel, rechts Eastgate Centre van Mike Pearce

Breed perspectief
Een verfrissend geluid, nu de energiediscussie zich zo concentreert op warmtepompen en andere gasvervangers die vooral veel installaties vergen.
‘Ja’, zegt Langendijk, ‘hoe beter de installaties worden, hoe luier men zich toont in het ontwerp.’

Duurzaamheid blijft een beetje pionieren in de commissie, want: ‘Ik heb geen regels achter me.’ In de geest van haar ‘missie’ plant zij zaadjes.
‘Het is niet alleen het energievraagstuk, het gaat ook om de circulariteit, de zonligging, aanpassing aan divers en toekomstig gebruik. Een projectontwikkelaar die zegt gesloopte seniorenwoningen te vervangen door levensloopbestendige woningen, maar een veel te smalle beukmaat kiest en geen slaapplek op de begane grond voorziet, die kan ik daar op aanspreken, maar niet meer dan dat.’

Samen met de landschapsarchitect in de commissie zet zij plannen voor een zonnepark in breder perspectief. ‘De vraag is hoe zorg je ervoor dat mens en natuur gedijen. Hoe valt het park in het landschap, wat doet het met de grond, hoe zorg je dat je de aarde niet doodmaakt en ook wat betekent het voor een boer die omringd wordt door zonneparken?’

Zonde
Informeren en overtuigen, dat zijn Langendijks ploegen en scharen. Want er ligt nog best wat grond figuurlijk braak.
‘Neem de naoorlogse wijk Kerschoten, hier in Apeldoorn. Bewoners en gemeenten streven naar een energieneutrale wijk. Maar toen het plan voor een winkelcentrum in die wijk in de commissie kwam, bleek dit helemaal niet afgestemd op die ambitie. Terwijl een winkelcentrum het hart van een wijk is. Dat is zonde.’

Biodiversiteit
‘De nieuwe Omgevingswet refereert vaak aan biodiversiteit, maar binnen de gemeente valt dit eigenlijk nergens onder. Iedereen zit in zijn eigen tokootje – groen, duurzaamheid – en de integrale aanpak die nodig is, blijft vooralsnog uit.’

Terwijl gemeenten zelf het goede voorbeeld kunnen geven in nieuw- en verbouwplannen. Bijvoorbeeld door het stimuleren van groene daken, die regenwater vasthouden, hittestress tegengaan en biodiversiteit bevorderen. In combinatie met zonnepanelen die hierdoor een hoger rendement krijgen benut je het dak optimaal. In deze multifunctionele oplossing ligt een enorme kans voor onze duurzaamheidsambitie. Hier kan de overheid een sleutelrol innemen.

‘We moeten integraal ontwerpen, afgestemd op de zon en zonder te vervuilen. Net zoals de natuur dat al miljarden jaren doet.’

Marijke Bovens | oktober | 2018
Aanmelden voor de nieuwsbrief Federatie Ruimtelijke Kwaliteit via: http://www.ruimtelijkekwaliteit.nl/aanmelden-nieuwsbrief