Elke dag 1000 woningen isoleren, dertig jaar lang

Nul op de Meter woning van Stroomversnelling in Soesterberg. Foto FtC

De ruimtelijke consequenties van de afspraken over terugdringen CO2-uitstoot zijn tot nu toe onderbelicht gebleven. Terwijl deze enorm zijn. De energiestransitie zal een fors stempel drukken op het aanzien van Nederland.

Het is goed om af en toe stil te staan bij de afspraken die we hebben gemaakt. We hebben afgesproken dat in 2050 alle gebouwen CO2-arm zijn. We hebben afgesproken dat we al in 2030 zeventig procent van de energie op duurzame wijze opwekken, om in 2050 op honderd procent te zitten. We hebben afgesproken dat transport en mobiliteit geen fossiele brandstoffen meer gebruiken. En we hebben niet nagedacht wat de ruimtelijke consequenties zijn van die afspraken.

Dat gebeurt nu alsnog. In opdracht van de ministeries van EZ, IenM en BZK is een Ruimtelijke Verkenning gemaakt en de Stuurgroep Uitwerking Energieagenda van het kabinet heeft onlangs een overzichtelijke, maar stevige duit in het zakje gedaan.  Die stukken moeten volgend jaar opgenomen worden in de Energieagenda en in de Nationale Omgevingsvisie die (dat wordt steeds duidelijker) richtinggevende keuzes gaat bevatten die bij veel van ons pijn gaan doen.

Driehonderd keer sneller
Sta nog even stil bij de genoemde cijfers. Als over dertig jaar negen miljoen gebouwen (woningen én kantoren) CO2-arm moeten zijn, dan gaan we vanaf nu elke dag duizend gebouwen isoleren. Elke dag opnieuw 1000 gebouwen, dertig jaar lang. Weet dan dat de ambitieuze organisatie Stroomversnelling tot dusverre ongeveer duizend woningen per jaar naar Nul-op-de-meter brengt. Oké, we zitten nog in de opstartfase, maat het moet wel driehonderd keer zo snel.

Dan nemen we meteen zonnepanelen op alle daken mee. Als dat gebeurt, en we zetten bij ieder dorp een grote windmolen neer, dan kunnen we (met de windparken op zee erbij) redelijk goed voorzien in de elektriciteitsvraag, mits het hoogspanningsnet geheel wordt vernieuwd en verzwaard, opdat de stoppen niet doorslaan als de zon fel schijnt én het tegelijkertijd hard waait.

Dan zijn we nog lang niet bij onze doelen. Heel veel CO2 komt vrij uit de erosie van veen, omdat we er het waterpeil verlagen. Die CO2-uitstoot kan je eigenlijk alleen stoppen door er weer moeras van te maken. Weg knotwilgen, grutto’s en slootjespringen. Nieuwe bossen kunnen helpen om CO2 vast te leggen, en verbeteren bovendien de luchtkwaliteit.

Ruimte
Kortom: de energietransitie zal de komende dertig jaar een enorm stempel drukken op het aanzien van Nederland. Dat betekent dat ruimtelijke kwaliteit bij de uitvoering van de plannen een doorslaggevende factor is, want zonder draagvlak zal de transitie zeker niet slagen. Draagvlak ontstaat, wanneer men ziet dat de energieopgave gepaard gaat met verbetering van de kwaliteit van de omgeving.

De belangrijkste aanbeveling van de Stuurgroep Uitwerking Energieagenda is dan ook om ‘ruimte’ als vierde randvoorwaarde toe te voegen aan het energiebeleid, naast veiligheid, betrouwbaarheid en betaalbaarheid. Verder beveelt de Stuurgroep een gebiedsgerichte aanpak aan, omdat alleen op die manier het energievraagstuk gekoppeld kan worden aan belangen in de omgeving, waardoor maatschappelijke meerwaarde en dus draagvlak ontstaat.

Schakelen
Tegelijk is het ook noodzakelijk om te schakelen tussen schalen: vraagstukken op regionale schaal vragen soms om oplossingen op bovenregionale schaal. Sommige keuzes leiden tot, wat de stuurgroep een ‘doe-het-maar-elders’ planologie noemt. Verder bepleit de stuurgroep een zak met geld die gericht en geoormerkt wordt ingezet. Tot slot waarschuwt de stuurgroep voor al te planmatig werken. Immers, de toekomst is onzeker, innovaties of obstakels kunnen aanpassing van plannen en strategie nodig maken. Het transitie-programma moet flexibel genoeg zijn om op die onverwachte toekomst te kunnen inspelen.


Flip ten Cate | december 2017
Aanmelden voor de nieuwsbrief Federatie Ruimtelijke Kwaliteit kan via:

http://www.ruimtelijkekwaliteit.nl/aanmelden-nieuwsbrief

Nieuwe Publicaties

Onderstaande publicaties zijn zolang de voorraad strekt, tegen verzendkosten te bestellen bij de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit: info@ruimtelijkekwaliteit.nl

  • Jaarverslag over 2022Jaarverslag over 2022

    In 2022 groeide de formatie van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit en werden er tal van initiatieven genomen en activiteiten ontplooid. Financieel waren er de nodige tegenvallers.

    lees verder

  • Ruimtelijke Kwaliteit bij Fabrieksmatige WoningbouwRuimtelijke Kwaliteit bij Fabrieksmatige Woningbouw

    Meer goede woningen op de korte termijn én blijvende ruimtelijke kwaliteit met elkaar verenigen is het doel van het traject Ruimtelijke Kwaliteit bij Fabrieksmatige Woningbouw

    lees verder

  • Duurzame StadsgezichtenDuurzame Stadsgezichten

    De huizen in beschermde stadsgezichten worden ook verduurzaamd. Hoe is dat mogelijk zonder afbreuk te doen aan de ruimtelijke kwaliteit en de erfgoedwaarde?

    lees verder

Federatie Ruimtelijke Kwaliteit