Roep om richting in ruimte

In de ruimtelijke ordening wordt niet zo zeer centrale sturing gemist, als wel sturing tout court. Het ontbreken van context, van richting, breekt het veld op. ‘Er is een enorme hunkering naar uitspraken van het rijk over de toekomst’.

Ruimtelijke kwaliteit, zei gespreksleidster Natasja van den Berg, is niet echt een speerpunt in de voorlopige verkiezingsprogramma’s. ‘Dat mag wel wat prominenter’. De zaal was het roerend met haar eens. In Pakhuis de Zwijger verzamelden zich tijdens de laatste avond van Wij maken Nederland (12 september jl.) landmakers; professionals en burgers met hart voor de ruimtelijke ordening en oog voor de toekomst. Ook de woordvoerders van bijna alle Tweede-Kamerfracties maakten hun opwachting.

Impact
Het gebrek aan aandacht voor kwaliteit in de ruimte is een deel van een groter probleem. Om een uitspraak van landschapsarchitect Dirk Sijmons aan te halen: Ruimte is het toernooiveld van de energietransitie.
De impact op de ruimte van de grote dossiers is enorm. Denk aan de implementatie van de CO₂-doelen van Parijs, de overgang van naar andere energiebronnen, klimaatverandering en voedselbeleid, de invloed van technologie op infrastructuur en verstedelijking. Of het nu de zonne-akkers zijn, of de zonnedaken; de enkele windmolens op particuliere erven of de industriële windparken; de verhoging van de dijken of de vergroting van de waterbergingen; verloedering van het platteland of verstening van de steden.

'Provincies zwemmen'
En een veldheer/dame ontbreekt. De vergaande decentralisatie die het rijk juist in de ruimte heeft doorgevoerd, laat zich nu gelden.
Voorzitter van het O-team Joost Schrijnen interviewde in de slipstream van het Jaar van de Ruimte achttien gedeputeerden. ‘Er is een enorme hunkering naar uitspraken van het rijk over de toekomst, naar context, naar een verhaal. Provincies zwemmen.’ Hij hekelde het gebrek aan grote ambities: ‘Waar zijn de grote plannen zoals de Zandmotor, of de ruimte voor rivier bij Lent en Nijmegen uit de jaren 90’?
Politiek Den Haag denkt te veel: je gaat er over of niet, vatte Hans Leeflang van het ministerie van I en M samen. We moeten volgens hem de politici uit die tweedeling halen.

Normen
Ja, de politiek moet ambitieus worden. Normen stellen en tussendoelen benoemen. Het bedrijfsleven zekerheden en richting bieden, opdat zij gaat innoveren en investeren. De huidige directeur Hans Mommaas van het Planbureau voor de Leefomgeving bepleit dit bij de presentatie van de laatste Balans voor de leefomgeving, de vorige directeur van het PBL benadrukt het in deze zaal. ‘Neem de reductie van CO₂ op in aanbestedingen’, zegt Maarten Hajer. ‘Verzin een groen investeringsvehikel, nu het geld zo goedkoop is. Als de politiek de norm niet meegeeft, gebeurt het niet. Dan gaat men voor maximale winst.’

Tweede Kamer
Al met al een duidelijke boodschap voor de politici in het licht van de Kamerverkiezing in maart 2017. SP-Kamerlid Eric Smaling nam de handschoen elegant op. Hij verwees naar de verkokerde werkwijze van de Tweede Kamer, waar onderwerpen als dieselgate, de HSL, de woningisolatie zijn verdeeld over allerlei woordvoerders. Dat werkt de integraliteit niet in de hand. ‘Als we echt iets willen met ruimtelijke ordening in brede zin, dan moeten we dat ook zelf als Tweede Kamer weer terughalen.’ Kortom wat Den Haag vraagt van lokale en provinciale overheden (integrale aanpak) moet ook op de eigen agenda staan.

Marijke Bovens | september 2016

https://dezwijger.nl/programma/van-proeftuin-naar-ruimtelijke-agenda

Aanmelden voor de nieuwsbrief Federatie Ruimtelijke Kwaliteit kan via:
http://www.ruimtelijkekwaliteit.nl/aanmelden-nieuwsbrief