100 jaar genieten van schoonheidHet decor van het leven

Mooi Noord Holland bestaat honderd jaar. Er ligt geen rode loper uit, maar wel is een immense kaart van hun ‘werkterrein’ uitgerold. Een feest om op te wandelen en te dansen.

De kaart van Noord-Holland uitgerold voor het Dudokstadhuis in Velsen

‘…Maar als je helemaal langs de kust loopt, moet je toch IJmuiden kunnen vinden?’ Twee meisjes van een jaar of vijftien dwalen wat ontheemd over het enorme stadhuisplein in Velsen, op zoek naar hun huis en hun school. Hoog boven hen torent Dudoks stadhuistoren, onder hun blote voeten een machtig grote kaart van Noord-Holland. Een half voetbalveld groot. Een ouder echtpaar buigt zich zo diep voorover, wijzend, speurend naar hun eigen stekje, dat ze bijkans voorover vallen.

De fenomenale kaart biedt heel veel meer dan wat Google Earth te bieden heeft: namelijk overzicht en tegelijk detail. Plotseling realiseer je je de brute ingreep die het Noordzeekanaal voor de provincie betekent. Je ziet de omvang van Tata-Steel in relatie tot Beverwijk. De afmeting van de parkeerplaats van gloednieuwe Toyota’s in de Amsterdamse haven. Hoe klein is mijn lievelingslandschap, het rietland van de Ankeveense Plassen, vergeleken met de brallerige broertjes in Loosdrecht en Vinkeveen.

De kaart van Noord-Holland is de onderlegger van de feestweken Over Mooi, waarmee de organisatie Mooi Noord-Holland zijn 100-jarig bestaan vierde. Opgericht als begeleidingscommissie voor de herbouw van Noord-Holland na de (vergeten) watersnood van 1916, is de club nu het focuspunt van de ruimtelijke kwaliteit in Noord-Holland.

Golven
Op zes locaties in de provincie is de kaart uitgerold. De markt van Purmerend was nog niet groot genoeg, zo immens is het ding. ’s Ochtends verzamelden zich op de kaart de schoolklassen die al enige weken van een Mooi Noord-Holland medewerker les hebben gekregen in ‘ruimtelijke kwaliteit’ en het beschouwen en genieten van hun leefomgeving. ’s Middags praatten bewoners, bestuurders, ontwerpers en ondernemers over de Grote Vragen in hun regio, nadat Over Mooi curator Rob van Leeuwen met een wandeling over de kaart in grote stappen door de (waterstaatkundige) geschiedenis van de provincie was gewandeld. En aan het eind van de dag dansten vier dansers en drie musici van De Dansers hun magistrale voorstelling Ten Noorden van Nergens – vibrerend, stuiterend en, sst, hoor je de branding brallen, zie je de dansers als golven het strand veroveren, en dan weer terug en nogmaals, en weer…

Geen blauwdruk
De dansers doen denken aan de performance van Introdans, al weer een jaar of twintig geleden, bovenop de Nieuwe Kaart van Nederland. Die bevatte een overzicht van alle voorgenomen bouwplannen in heel Nederland en zorgde voor een nationaal schokeffect. Is de Over Mooi kaart daar een update van? In zekere zin. Natuurlijk bevat de kaart geen blauwdrukplannen zoals die van toen. Vandaag zijn onze plannen zoveel meer fluïde. Het succes hangt niet alleen af van de ruimte die we ze bieden, maar ook van het gelukkige tijdstip: juist wanneer omgevingsbelangen rijp zijn om aan te haken, kan een initiatief uitgroeien tot een topproject. Die organische reactie op kansen in tijd en ruimte maken een ouderwetse opzet van een ‘nieuwe kaart’ onzinnig. De Noord-Hollandse kaart is de objectieve neerslag van het bestaande, die door het historische verhaal van Rob van Leeuwen diepte krijgt. Voeg daar aan toe de (politiek-bestuurlijke) waardering van al die plekken op de kaart en voilà: het decor waartegen zich het nieuwe ruimtegebruik zal afspelen. De grote vraag is hoe dat nieuwe gebruik met respect voor het bestaande weer nieuwe omgevingskwaliteit aan de kaart kan toevoegen.

Met Over Mooi presenteert Mooi Noord-Holland zich definitief als een culturele organisatie. Losgeschud is de ballast van bureaucratische betweters in architectonische esthetiek. Omgevingskwaliteit heeft alles te maken met het verbinden van mensen aan de schoonheid van hun omgeving. Daar begin je mee op school, de gesprekken voer je op straat en aan de keukentafel. Natuurlijk gaat het over vakmanschap, maar vooral ook over het verbinden met hart en ziel aan de opgave en de omgeving van die opgave.

Beleving
Waar dat toe kan leiden blijkt uit de uitgereikte Arie Kepplerpijzen – vier pareltjes van (landschaps) architectuur binnen de bestaande context die aan het eind van de dag daarginds in Velsen door gedeputeerde Joke Geldhof werden uitgereikt.
En het blijkt uit de aandoenlijke Collectie Mooi die Mooi Noord-Holland de afgelopen maanden heeft verzameld. Op de vraag naar de ‘mooiste plek in Noord-Holland’ is door tientallen in- en uitheemsen uitermate verschillend gereageerd. Natuurlijk zijn er pareltjes van architectuur in die collectie, zowel modern als antiek. Maar dat niet alleen. Een kind stuurt ook een foto in, genomen op enkelhoogte, van de geasfalteerde parkeerplaats bij de lokale supermarkt: prachtig, omdat je er zo lekker kan voetballen. Een ander kind tekende de herbestemde watertoren van IJmuiden – inderdaad een pláátje: vooral zo mooi vanwege de speelplaats met schommels ernaast, zegt het kind.

‘Mooi’ gaat in deze collectie over “beleving”, over genieten, ontplooien en ontroerd raken, in een omgeving vrij van angst. Dat is wat ijzersterke ruimtes met je kunnen doen. “Wij houden ons bezig met het decor van het leven,” aldus Rob van Leeuwen, en dat is precies waar Mooi Noord-Holland nu al honderd jaar keihard voor werkt.
Flip ten Cate | september 2016

http://www.mooinoord-holland.nl/arie-keppler-prijs-2016/

Aanmelden voor de nieuwsbrief Federatie Ruimtelijke Kwaliteit kan via:
http://www.ruimtelijkekwaliteit.nl/aanmelden-nieuwsbrief